Tia X (Tia rơnghen) là gì? Cách tạo tia X, Bản chất và Công dụng của tia X - Vật lý 12 bài 28

Nội dung bài viết này giúp các em giải đáp được các câu hỏi như: Tia X hay tia Rơn-ghen là gì? Cách tao ra tia X? Bản chất và công dụng của tia X là gì?

• Giải bài tập Vật lí 12 bài 28: Giải bài tập 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 trang 146 SGK Vật lý 12 bài 28

I. Phát hiện tia X

• Kết luận của Rơnghen: Mỗi khi một chùm tia catôt - tức là một chùm êlectron có năng lượng lớn - đập vào một vật rắn thì vật đó phát ra tia X.

II. Cách tạo tia X

• Để tạo tia X người ta dùng ống Cu-lít-giơ:

• Cấu tạo ống Cu-lit-gio gồm:

- Một ống thủy tinh bên trong là chân không, gồm một dây nung bằng vonfam FF' dùng làm electron và hai điện cực:

- Một chòm cầu kim loại để làm catot K.

- Một anot A bằng kim loại có nguyên tử khối lớn, điểm nóng chảy cao.

- Đặt giữa anot và catot một hiệu điện thế vài chục kilovon. Các elelctron bay ra từ dây FF' chuyển động vào điện trường mạnh giữa anot và catot đến đập vào A làm cho A phát ra tia X.

III. Bản chất và tính chất của tia X

1. Bản chất tia X

• Tia X là sóng điện từ, có bước sóng nằm trong khoảng 10^-11 m đến 10^-8 m (10nm).

2. Tính chất tia X

• Tính chất quan trọng nhất của tia X là khả năng đâm xuyên. Nó dễ dàng đi qua các vật không trong suốt đối với ánh sáng thông thường như gỗ, giấy, vải,... đi qua khó hơn đối với kim loại, mô cứng, ..., dùng đề chụp X quang.

Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng đâm xuyên càng lớn; ta nói nó càng cứng.

• Tia X làm đen kính ảnh, dùng để chụp điện trong y tế.

• Tia X làm phát quang một số chất.

• Tia X làm ion hóa không khí

• Tia X có tác dụng sinh lý, dùng để trị ung thư nông.

⇒ Tia X có đủ các tính chất của tia tử ngoại.

3. Công dụng của tia X

- Tia X có công dụng về chẩn đoán và chữa trị một số bệnh trong y học;

- Tia X được sử dụng trong công nghiệp để tìm khuyết tật trong các vật đúc bằng kim loại và trong các tinh thể;

- Tia X cũng được sử dụng trong giao thông để kiểm tra hành lí của hành khách đi máy bay; sử dụng trong các phòng thí nghiệm để nghiên cứu thành phần và cấu trúc của các vật rắn.

IV. Thang sóng điện từ

- Sóng điện từ có đầy đủ tính chất của sóng ánh sáng nên có sự đồng nhất giữa sóng điện từ và sóng ánh sáng.

- Sóng vô tuyến, tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X và tia gamma, đều có cùng bản chất, cùng là sóng điện từ, chỉ khác nhau về tần số (hay bước sóng). Các sóng này tạo thành một phổ liên tục gọi là thang sóng điện từ.

- Sự khác nhau về tần số (hay bước sóng) của các loại sóng điện từ đã dẫn đến sự khác nhau về tính chất và tác dụng của chúng.