Cách nhận biết ion (Cation và Anion) trong dung dịch - Hoá 12 bài 40

Bài viết này sẽ giúp các em biết một số dấu hiệu nhận biết một số ion (cation và anion) trong dung dịch của các hợp chất hoá học vô cơ để các em có thể vận dụng khi gặp bài toán nhận biết hợp chất hoá học.

I. Cách phân biệt và nhận biết các ion trong hợp chất hoá học

1. Nhận biết ion cation Na⁺

- Thuốc thử, phương pháp: Hồ quang điện, ngọn lửa

- Dấu hiệu: Màu Vàng tươi

2. Nhận biết ion cation K⁺

- Thuốc thử, phương pháp: Hồ quang điện, ngọn lửa

- Dấu hiệu: Màu Tím

3. Nhận biết ion cation Li⁺

- Thuốc thử, phương pháp: Hồ quang điện, ngọn lửa

- Dấu hiệu: Màu Đỏ son

4. Nhận biết ion cation Ca²⁺

a) Thuốc thử, phương pháp: Hồ quang điện, ngọn lửa

- Dấu hiệu: Màu Đỏ gạch

b) Thuốc thử, phương pháp: CO₃^2-

  Ca²⁺ + Na₂CO₃ → CaCO₃↓ _trắng + 2Na⁺

- Dấu hiệu: Kết tủa trắng

5. Nhận biết ion cation Ba²⁺

a) Thuốc thử, phương pháp: Hồ quang điện, ngọn lửa

- Dấu hiệu: Màu Xanh nhạt

b) Thuốc thử, phương pháp: SO₄^2-, CrO₄^2-

  Ba²⁺ +  Na₂SO₄ → BaSO₄↓ _trắng +  2Na⁺

 2Ba²⁺ +  K₂Cr₂O₇ → 2BaCrO₄↓ _trắng + 2K⁺

- Dấu hiệu: Kết tủa trắng

6. Nhận biết ion cation Mg²⁺

- Thuốc thử, phương pháp: NaOH

 Mg²⁺ +  2NaOH → 2Na⁺  + Mg(OH)₂ ↓ _trắng

- Dấu hiệu: Kết tủa trắng

7. Nhận biết ion cation Cu²⁺ (màu xanh)

a) Thuốc thử, phương pháp: NaOH

 Cu²⁺ + NaOH → Na⁺ + Cu(OH)₂ ↓ _{xanh lam}

- Dấu hiệu: Kết Xanh lam

b) Thuốc thử, phương pháp: NH₃

 Cu²⁺ + 2NH₃ + 2H₂O → 2NH₄⁺  + Cu(OH)₂↓_{xanh lam}

 Cu(OH)₂ + 4NH₃ →  Cu(NH₃)₄(OH)₂

- Dấu hiệu: Kết tủa xanh lam tan được trong NH₃ dư tạo màu xanh đặc trưng

c) Thuốc thử, phương pháp: Na₂S

 Cu²⁺ + Na₂S → CuS↓ _đen +  2Na⁺

- Dấu hiệu: Kết tủa màu đen

8. Nhận biết ion cation Zn²⁺

a) Thuốc thử, phương pháp: NaOH

 Zn²⁺ + 2NaOH → Zn(OH)₂↓_{keo trắng} + 2Na⁺

 Zn(OH)₂ + 2NaOH → Na₂ZnO₂ + H₂O

- Dấu hiệu: Kết tủa keo trắng, tan được trong NaOH dư

b) Thuốc thử, phương pháp: NH₃

 Zn²⁺ + 2NH₃ + H₂O → Zn(OH)₂↓_{keo trắng} + 2NH₄⁺

 Zn(OH)₂ + 4NH₃  →  [Zn(NH₃)₄](OH)₂

- Dấu hiệu: Tạo kết tủa keo trắng, tan được trong NH₃ dư (tạo phức tan)

9. Nhận biết ion cation Al³⁺

a) Thuốc thử, phương pháp: NaOH

 Al³⁺ + 3NaOH → Al(OH)₃ ↓ _{keo trắng} + 3Na⁺

 Al(OH)₃ +  NaOH → NaAlO₂  + 2H₂O

- Dấu hiệu: Tạo kết tủa keo trắng, tan được trong NaOH dư

b) Thuốc thử, phương pháp: NH₃

 Al³⁺ + 3NH₃ + 3H₂O → Al(OH)₃↓_{keo trắng} + 3NH₄⁺

- Dấu hiệu: Tạo kết tủa keo trắng

10. Nhận biết ion cation Fe²⁺

 - Thuốc thử, phương pháp: NaOH

  Fe²⁺ + 2NaOH → Fe(OH)₂↓_{trắng xanh} + 2Na⁺

 4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O → 4Fe(OH)₃↓_nâu

- Dấu hiệu: Kết tủa trắng xanh, hóa nâu trong không khí

11. Nhận biết ion cation Fe³⁺

- Thuốc thử, phương pháp: NaOH

 Fe³⁺ + 3NaOH → Fe(OH)₃↓_{nâu đỏ} + 3Na⁺

- Dấu hiệu: Kết tủa nâu đỏ

12. Nhận biết ion AlO₂^-

- Thuốc thử, phương pháp: NH₄⁺

 AlO₂^-  + NH₄⁺ + H₂O → Al(OH)­₃↓_{trắng keo} + NH₃­↑

- Dấu hiệu: Kết tủa keo trắng, có có bọt khí thoát ra

13. Nhận biết ion SiO₃^-

- Thuốc thử, phương pháp: HCl

 SiO₃^2-  + HCl → Cl^- + H₂SiO₃↓_{keo trắng}

- Dấu hiệu:  Kết tủa keo trắng

14. Nhận biết anion NH₄+

- Thuốc thử, phương pháp: NaOH

 NH₄⁺ + NaOH → Na⁺ + NH₃­ + H₂O

- Dấu hiệu: Bọt khí không màu thoát ra làm xanh quỳ tím ẩm

15. Nhận biết anion Cl^-

- Thuốc thử, phương pháp: AgNO₃

 Cl^-  + AgNO₃  →   AgCl↓_trắng  +  NO₃^-

- Dấu hiệu: kết tủa màu trắng

16. Nhận biết anion Br^-

- Thuốc thử, phương pháp: AgNO₃

 Br^-   +   AgNO₃  →   AgBr↓_{trắng ngà}  +   NO₃^-

- Dấu hiệu: kết tủa màu trắng ngà

17. Nhận biết anion I^-

- Thuốc thử, phương pháp: AgNO₃

 I^-  + AgNO₃ → AgI↓_{vàng nhạt}  +  NO₃^-  

- Dấu hiệu: kết tủa màu vàng nhạt

18. Nhận biết ion PO₄^3-

- Thuốc thử, phương pháp: AgNO₃

 PO₄^3-  + 3AgNO₃ → Ag₃PO₄↓_vàng + 3NO₃^-

- Dấu hiệu: kết tủa màu vàng

19. Nhận biết ion SO₄^2-

- Thuốc thử, phương pháp: BaCl₂

 BaCl₂ + SO₄^2- → BaSO_4↓trắng + 2Cl^-

- Dấu hiệu: kết tủa màu trắng

20. Nhận biết ion SO₃^2-

- Thuốc thử, phương pháp: HCl

 SO₃^2- + 2HCl → 2Cl^- + SO₂↑­ + H₂O 

 SO₂ + Br₂ + 2H₂O → H₂SO_4­ + HBr

- Dấu hiệu: Bọt khí không màu làm mất màu dung dịch Br₂

21. Nhận biết ion CO₃^2-

- Thuốc thử, phương pháp: HCl

 CO₃^2-  + 2HCl → 2Cl^- + CO₂↑­ + H₂O

 CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓_{trắng đục} + H₂O

- Dấu hiệu: Bọt khí không màu làm đục nước vôi trong

22. Nhận biết ion S^2-

- Thuốc thử, phương pháp: Pb(NO₃)₂ hoặc Cu(NO₃)₂

 S^2- + Pb(NO₃)₂ → PbS↓_đen + 2NO₃^-

 S^2- + Cu(NO₃)₂ → CuS↓_đen + 2NO₃^-

- Dấu hiệu:  Kết tủa đen

23. Nhận biết ion NO₃^-

- Thuốc thử, phương pháp: H₂SO₄, Cu, t^o

 Cu + 2NO₃^- + 4H⁺ → Cu²⁺  + 2NO₂­ + 2H₂O

- Dấu hiệu: Khí nâu bay ra

24. Nhận biết ion OH^-

- Thuốc thử, phương pháp: Quỳ tím hoặc phenophtalein không màu

- Dấu hiệu: Quỳ tím hoá màu xanh, Phenolphtalein hoá màu hồng

25. Nhận biết ion H⁺

- Thuốc thử, phương pháp: Quỳ tím

- Dấu hiệu: Hoá màu đỏ