Chương 4 có nội dung về các định luật bảo toàn, vì vậy công thức vật lý 10 chương 4 về cơ bản khá dễ nhớ. Các công thức vật lý ở nội dụng này thường được vận dụng để giải các bài toán va chạm.
Các công thức Vật lý 10 chương 4 trong chương trình học kỳ 2 sẽ được hệ thống lại trong bài viết này để các em thuận tiện trong việc tham khảo, sử dụng.
1. Công thức động lượng
° Động lượng:
° Xung của lực: bằng độ biến thiên động lượng trong khoảng thời gian Δt.
° Định luật bảo toàn động lượng: Trong hệ cô lập, tổng vectơ động lượng được bảo toàn
* Va chạm mềm: sau khi va chạm 2 vật dính vào nhau và chuyển động cùng với vận tốc v.
* Va chạm đàn hồi: sau khi va chạm 2 vật không dính vào nhau và chuyển động với vận tốc mới là v'1, v'2:
* Chuyển động bằng phản lực:
Trong đó:
là khối lượng khí phụt ra với vận tốc v
khối lượng M của tên lửa chuyển động với vận tốc V sau khi đã phụt khí.
2. Công thức tính Công và Công suất
° Công: A = F.s.cosα
Trong đó:
F: là lực tác dụng vào vật
: là góc tạo bởi lực F và phương chuyển dời s.
s: là quãng đường đi được của vật
Đơn vị của công: jun (J).
° Công suất:
> Lưu ý: 1HP = 746W
° Hiệu suất: Là tỉ số giữa công có ích A' của máy và công A do lực phát động thực hiện.
3. Công thức Động năng
° Động năng là năng lượng của vật có được do chuyển động:
4. Công thức Thế năng
° Thế năng trọng trường:
Trong đó:
m: là khối lượng của vật (kg)
z: là khoảng cách đại số của vật so với gốc thế năng
° Thế năng đàn hồi:
5. Công thức Cơ năng
* Các định lý, định luật về năng lượng
° Lực thế:
- Lực thế là lực mà công của nó không phụ thuộc vào hình dạng đường đi mà chỉ phụ thuộc vào vị trí điểm đầu và điểm cuối đường đi
- Ví dụ: Trọng lực P, lực đàn hồi Fdh là lực thế. Lực ma sát không phải lực thế
° Định luật bảo toàn cơ năng:
- Trong một hệ cô lập (không có ngoại lực hoặc ngoại lực cân bằng) thì cơ năng tại mọi điểm bằng nhau và được bảo toàn.
- Chuyển động của vật chỉ chịu tác dụng của lực thế (hoặc nếu có lực không phải lực thế tác dụng thì tổng của các lực này bằng 0) thì cơ năng được bảo toàn.
° Định lý biến thiên động năng:
- Độ biến thiên động năng (động năng sau - động năng đầu) thì bằng tổng công của lực thế và lực không thế tác dụng lên vật (hay gọi tắt là tổng công của ngoại lực).
Wd2 - Wd1 = AF = AF (thế) + AF (không thế)
° Định lý hiệu thế năng:
- Hiệu thế năng (thế năng đầu - thế năng sau) bằng tổng công của lực thế tác dụng lên vật.
Wt1 - Wt2 = AF (thế).
° Định lý biến thiên cơ năng:
- Khi trường hợp có lực không thế tác dụng có hợp lực khác 0 thì cơ năng không bảo toàn. Lúc đó độ biến thiên cơ năng (cơ năng sau - cơ năng đầu) bằng tổng công của lực không thế tác dụng lên vật.
W2 - W1 = AF (không thế)
* Với con lắc đơn
- Thế năng tại A:
- Vận tốc tại A:
- Lực căng dây tại A:
Để ghi nhớ các công thức vật lý 10 chương 4 các em hãy bắt tay vào việc giải các bài tập cơ bản. Bài tập thường vận dụng các công thức định luật bảo toàn là bài toán va chạm (va chạm mềm, va chạm đàn hồi) hay bài toán con lắc (con lắc lò xo, con lắc đơn).