Lập công thức phân tử hợp chất hữu cơ lớp 11 (xác định CTPT) - Hỏi đáp môn Hoá

Tuy nhiên, vẫn có một số bạn chưa biết cách lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ (xác định CTPT)? Bài viết sau đây sẽ giúp các bạn trả lời câu hỏi này.

1. Định nghĩa công thức phân tử của hợp chất hữu cơ

Công thức phân tử là công thức biểu thị số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử.

2. Cách lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ (xác định CTPT)

Để xác định CTPT của hợp chất hữu cơ ta có thể làm theo 1 trong 3 cách sau:

2.1 Lập công thức phân tử dựa vào thành phần phần trăm khối lượng các nguyên tố

Xét sơ đồ:   C_xH_yO_z →  xC  +  yH  +  zO

Khối lượng:  M(g)        12x     1y      16z(g)    

% khối lượng: 100%   %C     %H      %O

Suy ra: 

Ta có:      

* Ví dụ: Phenolphtalein - chất chỉ thị màu dùng nhận biết dung dịch bazơ - có phần trăm khối lượng C, H và O lần lượt bằng 75,47%, 4,35% và 20,18%. Khối lượng mol phân tử của phenolphtalein bằng 318,0 g/mol. Hãy lập công thức phân tử của phenolphtalein.

> Lời giải:

- Ta thấy %C + %H + %O = 100%

⇒ Thành phần phân tử phenolphtalein gồm ba nguyên tố C, H, O nên ta đặt công thức phân tử là C_xH_yO_z (với x, y, z nguyên dương).

Ta có: 

Vậy công thức phân tử của phenolphtalein là C₂₀H₁₄O₄.

2.2 Lập công thức phân tử thông qua công thức đơn giản nhất

 * Ví dụ: Chất hữu cơ X có công thức đơn giản nhất CH₂O và có khối lượng mol phân tử bằng 60(g/mol). Xác định công thức phân tử của X.

> Lời giải:

- Công thức phân tử của X là (CH₂O)n hay C_nH_2nO_n.

 Từ M_X = (12 + 2.1 + 16).n = 60 ⇒ n=2

Vậy công thức phân tử của X là C₂H₄O₂.

2.3 Lập công thức phân tử băng tính trực tiếp theo khối lượng sản phẩm đốt cháy

* Ví dụ: Hợp chất Y chứa các nguyên tố C, H, O. Đốt cháy hoàn toàn 0,88 gam Y thu được 1,76 gam CO₂ và 0,72 gam H₂O. Tỉ khối hơi của Y so với không khí xấp xỉ 3,04. Xác định công thức phân tử của Y.

> Lời giải:

- Theo bài ra, ta có: d_My/kk = M_y/29 = 3,04 nên

⇒ M_Y= 29.3,04 ≈ 88,0 (g/mol);

- Đặt công thức phân tử của Y là C_xH_yO_z (với x, y, z nguyên dương).

- Phương trình phản ứng cháy:

 1(mol)                           x(mol)   y/2 (mol)

 0,01                             0,04       0,04(mol)

Từ tỉ lệ: